42 lata temu, 13 grudnia 1981 r., w Polsce został wprowadzony stan wojenny. Władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON). Działacze NSZZ „Solidarność” z Lechem Wałęsą na czele zostali internowani, zawieszone zostały prawa i swobody obywatelskie. Wprowadzenie stanu wojennego miało na celu zdławienie opozycji demokratycznej i obronę komunistycznego reżimu w PRL.
Władze jeszcze 12 grudnia 1981 r. przed północą rozpoczęły zatrzymywanie działaczy opozycji demokratycznej i NSZZ „Solidarność”. W niedzielę, 13 grudnia, Polskie Radio i Telewizja Polska emitowały od rana wystąpienie generała Wojciecha Jaruzelskiego, a na ulicach pojawiły się wojsko, milicja i czołgi. W ciągu kilku dni w 49 ośrodkach internowania umieszczono prawie 5 tys. osób; łącznie internowano 10 tys. osób.
Już 14 grudnia niezależnie od siebie w proteście wobec wprowadzenia stanu wojennego rozpoczęły się strajki okupacyjne w wielu dużych zakładach przemysłowych i kopalniach. 16 grudnia, w trakcie tragicznej pacyfikacji kopalni „Wujek”, funkcjonariusze ZOMO zastrzelili 9 górników.
Na podstawie dekretu o stanie wojennym, wydanego przez WRON, wprowadzono tryb doraźny w sądach, zakazano strajków, demonstracji, milicja i wojsko mogły każdego legitymować i przeszukiwać. Wprowadzono godzinę milicyjną, a na wyjazdy poza miejsce zamieszkania potrzebna była przepustka. Korespondencja podlegała oficjalnej cenzurze, wyłączono telefony. Większość najważniejszych instytucji i zakładów pracy została zmilitaryzowana i była kierowana przez ponad 8 tys. komisarzy wojskowych.
Stan wojenny zawieszono 31 grudnia 1982 r., a zniesiono 22 lipca 1983 r.
Nie jest znana dokładna liczba ofiar, które w wyniku wprowadzenia stanu wojennego poniosły śmierć. Szacuje się, że zginęło od kilkudziesięciu do ponad 100 osób. Nieznana jest również liczba tych, którzy stracili w tym okresie zdrowie na skutek prześladowań, bicia w trakcie śledztwa czy podczas demonstracji ulicznych. W 2002 r. 13 grudnia został ustanowiony Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego
Region Piotrków Trybunalski po 13 grudnia 1981 r.
Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. władze przeprowadziły masowe aresztowania działaczy „Solidarności”. W Regionie Piotrków Trybunalski internowano 45 osób spośród przywódców lokalnych struktur. Do końca stycznia 1982 r. w odosobnieniu pozostawało 30 osób, ostatnie zwolnienia miały miejsce 15 listopada 1982 r.
Pozostający na wolności działacze podjęli 14 grudnia 1981 r. próby organizacji strajków (takie przypadki odnotowano w 5 zakładach województwa – m.in. w FMG „Pioma”). Pod presją władz działania te zostały zaniechane. Jedynie w Zakładach Odlewniczych w Koluszkach protesty trwały do godzin nocnych. Podejmowano natomiast akcje kolportażu ulotek, rozpowszechniano wydawnictwa przywożone z innych regionów.
Po wprowadzeniu stanu wojennego część dotychczasowych struktur pod presją władz zaprzestała działalności. Starano się jednak kontynuować działalność w konspiracji – na szczeblu Regionu oraz komisji zakładowych. W marcu 1982 r. władze wykryły grupę zajmującą się redagowaniem, powielaniem i kolportażem ulotek. Aresztowano wówczas 15 osób. 21 marca 1982 r. zlikwidowano drukarnię i zatrzymano grupę podziemnej struktury Związku w Tomaszowie. W okresie trwania stanu wojennego władze zlikwidowały w sumie 23 nieformalne grupy rekrutujące się z członków b. „S” – z ustalonych 107 osób zajmujących się produkcją i kolportażem ulotek aresztowano 49. Osądzone zostały 2 sprawy polityczne (tzw. tomaszowska i bełchatowska) – w których odpowiadało łącznie 25 osób.
W tym okresie ważną rolę w udzielaniu wsparcia duchowego i materialnego odgrywał kościół ojców jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim. Już 13 stycznia 1982 r. z inicjatywy superiora o. Andrzeja Polasika została tu odprawiona pierwsza Msza św. za Ojczyznę. Od 1983 r. kontynuował je kolejny superior o. Remigiusz Wysocki. Powołano tu również Duszpasterstwo Ludzi Pracy. Ważną rolę w regionie odgrywał również kapłan z parafii św. Floriana w Sulejowie – ks. Jan Umiński.
W listopadzie 1986 r. podjęto próbę wznowienia jawnej działalności.. Pismo o wznowieniu działalności ZR NSZZ „S” Ziemi Piotrkowskiej złożyli 20 listopada w sekretariacie wojewody piotrkowskiego jej przedstawiciele: Zbigniew Mroziński i Januariusz Kowalewicz z Piotrkowa, Ryszard Wyczachowski z Bełchatowa oraz Józef Kowalczyk z Radomska. Jednak 8 grudnia Wydział Społeczno-Administracyjny Urzędu Wojewódzkiego w Piotrkowie wszczął z urzędu postępowanie w sprawie legalności organizacji. Decyzji tej nie uznali Mroziński i Wyczachowski i odtąd występowali jawnie jako reprezentacja „S” województwa piotrkowskiego. Część lokalnych działaczy w tym okresie weszła jednak również do tajnych struktur regionu łódzkiego reprezentowanych przez Jerzego Dłużniewskiego i Ryszarda Kostrzewę.
W utworzonej w 1987 r. Grupie Roboczej Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” z Regionu Piotrkowskiego uczestniczył Zbigniew Mroziński, a od 1988 r. także Ryszard Wyczachowski. Po apelu Grupy Roboczej z 8 września 1988 r. o ujawnianie i tworzenie Tymczasowych KZ z powiadomieniem dyrekcji zakładów – zaczęły wznawiać działalność kolejne komisje zakładowe. Jednymi z pierwszych (po apelu Mrozińskiego wystosowanym przy okazji mszy za Ojczyznę u Jezuitów) były KZ w Piotrkowskich zakładach Przemysłu „Sklejek”, HSG „Kara”, Spółdzielnia Inwalidów „Telson”, HSG „Hortensja”.
Wraz z rozpoczęciem obrad Okrągłego Stołu – w Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” rozpoczął się 3-dniowy strajk na tle płacowym – zakończony podpisaniem porozumienia, w którym protestujący uzyskali gwarancję wysokości płac w stosunku średniej krajowej.
22 maja 1989 r. w Piotrkowie Tryb. na spotkaniu przedstawicieli dwóch struktur „S”: województwa piotrkowskiego i łódzkiego (część KZ z województwa należała bowiem do struktur łódzkich) spisano dokument o powołaniu Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” województwa piotrkowskiego.
Przewodniczącym RKW został Edward Olszewski z Bełchatowa, zastępcą Antoni Wiśniewski z Piotrkowa. 26 maja połączono wszystkie struktury z województwa piotrkowskiego w jednolitą strukturę regionalną pod nazwą Regionalna Komisja Wykonawcza NSZZ „Solidarność” województwa piotrkowskiego z siedzibą w Piotrkowie Trybunalskim. W jej skład wchodzili: Edward Olszewski (przewodniczący), 3 wiceprzewodniczących: Antoni Wiśniewski, Józef Kowalczyk, Zbigniew Bogusławski, sekretarz – Jerzy Markiewicz, oraz członkowie: Mieczysław Ligocki, Zbigniew Mroziński, Andrzej Świstak, Witold Kowalczyk, Szczepan Kędziak. Podczas wyborów 4 czerwca tr. Komitet Obywatelski woj. piotrkowskiego przy NSZZ „Solidarność” uzyskał 2 mandaty do Senatu: Grzegorz Białkowski i Tadeusz Zaskórski oraz 3 mandaty do Sejmu: Ryszard Brzuzy, Teresa Zalewska i Andrzej Zawiślak. Po śmierci senatora G. Białkowskiego w sierpniu tr. po wyborach uzupełniających zastąpił go Piotr Andrzejewski.
9 sierpnia w Hucie Szkła Gospodarczego „Hortensja” w Piotrkowie Tryb. wskutek fiaska rozmów KZ z dyrekcją w sprawie podwyżek ogłoszono strajk. 16 sierpnia RKW województwa piotrkowskiego ogłosiła gotowość strajkową, a 18 sierpnia przeprowadziła jednogodzinny strajk ostrzegawczy na tle braków zaopatrzeniowych regionu.
7 października 1989 r. z inicjatywy Z. Mrozińskiego odbyło się spotkanie działaczy „S” opowiadających się za zjednoczeniem na bazie Grupy Roboczej. RKW odcięła się od tego projektu.
15 października 1989 r. na III-im Walnym Zebraniu Delegatów Regionu Piotrkowskiego NSZZ „Solidarność” wybrano Zarząd Regionalny: przewodniczący Władysław Raiter, wiceprzewodniczący Zbigniew Bogusławski, Szczepan Kędziak, sekretarz Jerzy Markiewicz, szef interwencji Zbigniew Mroziński, oraz członkowie: Tadeusz Cielniak, Maria Czomber, Maria Florek, Bożena Fronc, Janina Gaj, Zbigniew Gierczyk, Sławomir Grabski, Stanisław Kurnik, Henryk Michalski, Bogdan Mordalski, Andrzej Skrzypek, Kazimierz Suchcicki, Józef Węgrzyński. Do Regionalnej Komisji Rewizyjnej weszli: Krzysztof Rudnicki, Jan Biazik, Krystyna Leszczyńska, Marian Kielian, Marek Kubiszewski, Jerzy Kotlicki, Aleksandra Ludwikowska.
Delegatami regionu na Krajowy Zjazd zostali: Zbigniew Bogusławski, Andrzej Lewandowski, Zbigniew Mroziński, Edward Olszewski, Józef Pólkowski, Andrzej Telecki.
Ze względu na zakwestionowanie przez KKW NSZZ „S” ważności III-ego WZD Regionu Piotrkowskiego, który miał miejsce 15 października, na 6 listopada zwołano IV-ty WZD Regionu. Wybrano wówczas nowy skład Zarządu Regionu. Przewodniczącym został tym razem Zbigniew Mroziński, wiceprzewodniczącymi Zbigniew Bogusławski, Grzegorz Stępiński, Lech Ciszewski, sekretarzem ponownie Jerzy Markiewicz, oraz członkowie: Maria Florek, Maria Czomber, Krystyna Leszczyńska, Elżbieta Delong, Tadeusz Cielniak, Antoni Wiśniewski, Henryk Michalski, Zbigniew Grabowski, Jan Sik, Zbigniew Ingier. Do Komisji Rewizyjnej weszli: Teresa Jadwidzic, Marek Lach, Mieczysław Grudziecki.